Mariël van Erp: ‘Altijd een manier om contact te maken’

Voor sommige patiënten is communiceren niet vanzelfsprekend. Hoe geef je hen dan toch die zo belangrijke persoonlijke aandacht? Mariël van Erp is vaktherapeut Klinische Geriatrie (creatief therapeut) en weet hoe je dat doet. Zij vertelt over haar werk.

‘Ik werk vooral met ouderen en kwetsbare patiënten in ons ziekenhuis. Dat kan dus ook een jonger iemand zijn met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking. Doel is om aan te sluiten bij de individuele behoefte van de patiënt. Zowel geestelijk als lichamelijk. Er is aandacht voor beleving, emoties, gedrag, coping en het uiten op indirecte wijze. Daarnaast is er aandacht voor verwerking en beleving. Contact en in beweging komen zijn daarbij erg belangrijk. Alleen maar in bed liggen, is niet goed voor een patiënt.’

Observatie, diagnostiek en behandeling
‘In de praktijk werkt het zo dat ik een hulpvraag krijg vanuit de kliniek. Het gaat dan vaak over patiënten waarmee op de normale manier contact maken lastig is. Ik denk en kijk dan mee. Stel iemand is apathisch, heeft dementie of is om een andere reden moeilijk te bereiken. Door dingen te doen, probeer ik zo’n patiënt te bereiken. Door observaties en behandeling help ik mee aan verdere diagnostiek. Dat is dan weer input voor het multidisciplinair overleg. Ik geef dan aan wat mij opvalt.’

Meer dan taal
‘Voor de therapie voor een patiënt kies ik uit veel materialen. Van schilder- en tekenmaterialen tot muziek en allerlei cognitieve tekentesten. Maar ook zogenaamd sensopathisch materiaal. Dat gebruik ik als taal niet toereikend is. Ik maak dan contact door mensen te laten voelen. Dat is dan vaak de enige manier om tóch contact te krijgen. Tijdens een handmassage merk je bijvoorbeeld of iemand ontspant of dat de hartslag daalt. Of juist dat iemand pijn heeft.’

Veel soorten emoties
‘Het mooie van mijn vak is dat ik op allerlei lagen kan insteken. Van alleen voelen tot allerlei emoties, zoals trauma of boosheid. In een eerste ontmoeting of gesprek tast ik dat af. Als een patiënt vooral boos is, probeer ik die boosheid eruit te krijgen. Dat kan door iets fysieks te doen, bijvoorbeeld op een trommel slaan.’

Hulp van stagiaires en vrijwilligers
‘Geen patiënt is gelijk. Dat geldt dus ook voor de therapie die ik kies. Mijn uitgangspunt is dat ik voor elke patiënt de tijd maak die nodig is. Dat is soms zoeken want ik ben de enige vaktherapeut in het Martini. Terwijl de vraag steeds groter wordt. Gelukkig heb ik 2 stagiaires die me heel goed helpen. En de vrijwilligers die ondersteunen bij de groepstherapieën in de inmiddels 3 huiskamers in de kliniek. Samen zijn we er voor alle mensen die te weinig gezien of gehoord worden.’

‘Op de foto zie je een boomtekening gemaakt door een palliatieve patiënte. Zij kon moeilijk praten over haar emoties en zo ontstond er een indicatie voor vaktherapie. Tijdens de eerste sessie tekende ze een boom waarvan de stam niet doorloopt. Het voelt alsof de boom plots stopt, terwijl de takken nog groen zijn. Op deze manier kwam de hulpvraag naar voren en konden we dit verder uitwerken in de volgende sessies.’